This is an example of a HTML caption with a link.
 
พื้นที่โครงการขยายผลโครงการหลวงเพื่อแก้ปัญหาพื้นที่ปลูกฝิ่นอย่างยั่งยืน

สถานการณ์การกลับไปสู่การปลูกฝิ่นเพื่อการค้าของเกษตรกรในพื้นที่ด้อยโอกาสบนพื้นที่สูง โดยมีเงื่อนไขสนับสนุนหลายประการดังกล่าวข้างต้น ถือว่าเป็นอันตรายอย่างมากสำหรับประเทศ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ทั้งในการก่อปัญหาด้านเศรษฐกิจ สังคม ความมั่นคงของประเทศและปัญหาการยอมรับของนานาชาติ รวมทั้งการปฏิบัติตามกฎบัตรอาเซียนว่าด้วยเขตปลอดยาเสพติดอาเซียน หรือแม้แต่การปฏิบัติตามนโยบายของคณะรัฐมนตรีที่แถลงไว้ต่อรัฐสภา เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2551 ปรากฏการณ์ดังกล่าวแสดงให้เห็นว่า วิธีปฏิบัติการด้วยระบบปกติของหน่วยงานภาครัฐในระดับพื้นที่เพียงอย่างเดียวและยกเลิกการพัฒนาเชิงบูรณการบนพื้นที่สูง น่าจะทำให้การป้องปราม การบังคับใช้กฎหมาย และการขจัดพื้นที่ปลูกฝิ่น รวมทั้งการลดปัญหาสารเสพติดของชาติไม่สามารถดำเนินการได้สำเร็จ การละเลยและปล่อยให้เกษตรปลูกฝิ่นได้แม้ในพื้นที่เล็กๆจะทำให้ปัญหารุนแรงมากขึ้นอย่างทวีคูณ และขยายตัวอย่างรวดเร็วและการแก้ไขปัญหาจะมีความยากลำบาก


เพื่อให้การแก้ไขปัญหามีความชัดเจน จำเป็นต้องจัดกระบวนการทำงานในเชิงบูรณาการที่ครอบคลุมทั้งการพัฒนาสังคมและชุมชน และการบังคับใช้กฎหมาย โดยการพัฒนาตามแนวทางของโครงการหลวงที่ดำเนินงานพัฒนาพื้นที่สูงโดยอาศัยฐานความรู้ที่เหมาะสม ควบคู่กับการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน และการฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ขับเคลื่อนด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของหน่วยงานและชุมชนท้องถิ่น เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน


พื้นที่ดำเนินงานส่วนใหญ่เป็นพื้นที่สูงเขตภูเขาของภาคเหนือ ประกอบด้วยพื้นที่ 15 ตำบล  ตั้งอยู่ใน 7อำเภอ ของ 3 จังหวัด ได้แก่  จังหวัดเชียงใหม่  แม่ฮ่องสอน และตาก  ซึ่งมีพื้นที่ปลูกฝิ่นและจำนวนประชากรรวมทั้งชนเผ่า ดังแสดงในตารางที่ 2 ซึ่งโดยทั่วไปจัดเป็นหมู่บ้านในพื้นที่ทุรกันดารมาก การเข้าถึงพื้นที่กระทำได้ค่อนข้างยาก ถึงยากมาก และเส้นทางเชื่อมต่อระหว่างหมู่บ้านเป้าหมายจะต้องเดินทางข้ามจากสันเขาสู่สันเขาเป็นส่วนใหญ่  มีพื้นที่เป้าหมาย ดังนี้


จังหวัด

จำนวน

จำนวนประชากร

ชนเผ่า

อำเภอ

ตำบล

จำนวนหมู่บ้าน/หย่อมบ้าน

พื้นที่ปลูกฝิ่น 
(ไร่)

ครัวเรือน

คน

เชียงใหม่

อมก๋อย

(1) นาเกียน

34

637.27

1,468

6,197

กะเหรี่ยง

(2) แม่ตื่น

19

435

2,724

กะเหรี่ยง

(3) ยางเปียง

9

342

1,859

กะเหรี่ยง

(4) สบโขง

12

525

2,496

กะเหรี่ยง

เชียงดาว

(5) เชียงดาว

3

 

172.25

65

307

ลีซอ

(6)  เมืองงาย

1

10

72

ลีซอ

(7) เมืองคอง

6

124

682

ลีซอ

(8) แม่นะ

2

79

546

ม้งและลีซอ

แม่แตง

(9) กึ้ดช้าง

2

55.55

50

251

มูเซอ

เวียงแหง

(10) เมืองแหง

3

34.60

158

955

มูเซอ

ไชยปราการ

(11) ศรีดงเย็น
/แม่ทะลบ

3

55.38

226

1,089

ลีซอ มูเซอ

ตาก

แม่ระมาด

(12) แม่ตื่น

13

94.90

538

2,859

กะเหรี่ยง

แม่ฮ่องสอน

ปาย

(13) เมืองแปง

5

 

44.56

130

1,238

ม้ง กะเหรี่ยงและลีซอ

(14) แม่ฮี้

2

42

209

ลีซอ

(15) เวียงเหนือ

1

40

199

ลีซอ

3 จังหวัด

7  อำเภอ

15 ตำบล

115

1,094.51

4,210

21,563

4 ชนเผ่า



สภาพทั่วไปของพื้นที่

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่สูงเขตภูเขาของภาคเหนือ ประกอบด้วยพื้นที่ 15 ตำบล ตั้งอยู่ใน 7 อำเภอ ของ 3 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน และตาก โดยทั่วไปจัดเป็นหมู่บ้านในพื้นที่ทุรกันดารมาก การเข้าถึงพื้นที่กระทำได้ค่อนข้างยาก ถึงยากมาก และเส้นทางเชื่อมต่อระหว่างหมู่บ้านเป้าหมายจะต้องเดินทางข้ามจากสันเขาสู่สันเขาเป็นส่วนใหญ่


ภูมิประเทศ

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ป่าต้นน้ำลำธาร โดยพื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่ลุ่มน้ำปิง และลุ่มน้ำสาละวิน พื้นที่ตั้งชุมชนส่วนใหญ่อยู่ในหุบเขาและพื้นที่สันเขา มีระดับความสูงของพื้นที่จากระดับน้ำทะเลปานกลางระหว่าง 575-1,200 เมตร


ภูมิอากาศ

พื้นที่สภาพภูมิอากาศทั่วไปอยู่ภายใต้อิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ นอกจากนั้นแล้วในแต่ละปีจะได้รับอิทธิพลจากพายุดีเปรสชั่น ซึ่งมาจากทะเลจีนใต้ในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนกันยายน ทำให้พื้นที่ส่วนใหญ่มีฝนตกชุกตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคมทุกปี บางพื้นที่มีภูมิอากาศหนาวเย็นตลอดปี ฤดูหนาวเริ่มจากเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ มีอุณหภูมิเฉลี่ยระหว่าง 10-25 องศาเซลเซียส ฤดูร้อนเริ่มจากเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน พื้นที่ในเขตจังหวัดตากและแม่ฮ่องสอน (บางพื้นที่) มีอุณหภูมิสูงและอากาศแห้งแล้งมากในช่วงฤดูแล้ง 

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ป่าต้นน้ำลำธาร ส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่ลุ่มน้ำปิง และลุ่มน้ำสาละวิน พื้นที่ตั้งชุมชนส่วนใหญ่อยู่ในหุบเขาและพื้นที่สันเขา มีระดับความสูงของพื้นที่จากระดับน้ำทะเลปานกลางระหว่าง 575-1,200 เมตร


ลักษณะพื้นที่

ลักษณะดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำและเนื้อดินค่อนข้างเป็นทราย เป็นกลุ่มชุดดินดอยปุย (กลุ่มชุดดินที่ 30) พบว่า กลุ่มดินค่อนข้างมีความแตกต่างกัน ซึ่งเป็นดินลึกถึงตื้น มีเนื้อดินเป็นดินร่วนหรือดินร่วนปนดินเหนียว สีน้ำตาลเข้มหรือสีน้ำตาลปนแดงเข้ม ปฏิกิริยาดินเป็นกรดแก่ถึงเป็น กรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ดินล่างเป็นดินเหนียวสีแดง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึงเป็นกรดเล็กน้อย (pH 5.5-7.0) 

ป่าไม้ พื้นที่ป่ายังอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์โดยมีพื้นที่ป่าไม้ ซึ่งประกอบด้วย ป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขา ป่าสนเขา ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าประเภทสวนป่า กับป่าที่ฟื้นฟูเองตามสภาพธรรมชาติ ซึ่งเป็นพื้นที่ชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ 1A เป็นพื้นที่สูงอยู่ตอนบนของลุ่มน้ำ ภูเขาสูงชัน หุบเขา หน้าผา ความลาดชันสูง (มากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์) มีลักษณะและคุณสมบัติที่อาจมีผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม จากการเปลี่ยนแปลง การใช้ที่ดินได้ง่ายและรุนแรง ควรจะต้องสงวนรักษาไว้เพื่อเป็นพื้นที่ต้นน้ำลำธาร  และบางกลุ่มพื้นที่อยู่ในคุณภาพลุ่มน้ำ 3 การปลูกพืช การปลูกพืช โดยรวมแล้วค่อนข้างคล้ายกันทั้งด้านชนิดพืชเพื่อบริโภคเป็นอาหารหรือพืชยังชีพและพืชที่สร้างรายได้ หรือพืชเศรษฐกิจ โดยส่วนใหญ่ ขึ้นกับสภาพพื้นที่และแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรเพื่อการเพาะปลูก โดยส่วนใหญ่เป็นเกษตรที่อาศัยน้ำฝนเป็นหลัก พื้นที่ค่อนข้างลาดชัน 

การปลูกพืชเพื่อบริโภคเป็นอาหาร คือ ข้าวไร่ (ข้าวจ้าวและข้าวเหนียว) ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ บางพื้นที่เริ่มมีการปลูกกาแฟ มีไม้ผลไม้ยืนต้น เช่น ท้อ พลัม ส่วนที่ดอน พืชหลักคือพืชไร่และไม้ผลไม้ยืนต้น โดยพืชไร่ที่มีอายุสั้นสามารถปลูกได้ 2 ครั้งในช่วงฤดูฝนที่สำคัญ ประกอบด้วย ถั่วเหลือง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ข้าวโพดหวาน ถั่วลิสง ถั่วแดง ถั่วเขียว มันฝรั่ง เป็นต้น ส่วนไม้ผลที่สำคัญได้แก่ ลำไย มะม่วง ส้มเขียวหวาน ลิ้นจี่ เป็นต้น ที่ราบลุ่มปลูกข้าวนาดำ (ข้าวจ้าว และข้าวเหนียว) ในช่วงฤดูฝน หลังเก็บเกี่ยวข้าวพื้นที่ส่วนหนึ่งปล่อยว่าง และมีการปลูกพืชผักชนิดต่าง ๆ และพืชไร่หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวนาปี พืชผักที่สำคัญประกอบด้วย กะหล่ำปลี แครอท กระเทียม พริก มะเขือเทศ ขิง ฟักทอง ถั่วฝักยาว ผักกาดขาวปลี เป็นต้น การปลูกพืช โดยรวมแล้วค่อนข้างคล้ายกันทั้งด้านชนิดพืชเพื่อบริโภคเป็นอาหารหรือพืชยังชีพและพืชที่สร้างรายได้ หรือพืชเศรษฐกิจ โดยส่วนใหญ่ ขึ้นกับสภาพพื้นที่และแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรเพื่อการเพาะปลูก โดยส่วนใหญ่เป็นเกษตรที่อาศัยน้ำฝนเป็นหลัก พื้นที่ค่อนข้างลาดชัน 

ระบบการปลูกพืชหลักในแต่ละกลุ่มมีลักษณะคล้ายกัน กล่าวคือ พื้นที่ค่อนข้างลาดชันปลูกข้าวและพืชไร่ ในที่ดอนปลูกพืชไร่ และไม้ผลไม้ยืนต้น ส่วนในที่ราบลุ่มปลูกข้าวนาดำ หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวนาปี อาจปล่อยพื้นที่ว่างหรือปลูกพืชผัก-พืชไร่ ระบบการปลูกพืชที่แตกต่างกันบ้างในแต่ละกลุ่มพื้นที่อาจแตกต่างกันบ้างในเรื่องชนิดพืช ทั้งนี้ขึ้นกับสภาพพื้นที่ ความถนัดของเกษตรกรผู้ปลูก แหล่งน้ำเพื่อการเกษตรและความต้องการของตลาดเป็นสำคัญ


ข้อมูลพื้นฐานพื้นที่โครงการขยายผลโครงการหลวงเพื่อแก้ปัญหาพื้นที่ปลูกฝิ่นอย่างยั่งยืน 11 แห่ง

ลำดับ

โครงการขยายผลโครงการหลวง

ที่ตั้ง

จำนวนหมู่บ้าน

1

ผาแดง

 ต.กึ๊ดช้าง อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่

4

2

ฟ้าสวย

 ต.เชียงดาว อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่

4

3

ป่าเกี๊ยะใหม่

 ต.เมืองคอง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่

12

4

ห้วยโป่งพัฒนา

 ต.แม่ทะลบ อ.ไชยปราการ จ.เชียงใหม่

3

5

ขุนตื่นน้อย

 ต.แม่ตื่น อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่

19

6

ผีปานเหนือ

 ต.นาเกียน อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่

34

7

แม่แฮหลวง

 ต.ยางเปียง อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่

9

8

ห้วยแห้ง

 ต.สบโขง อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่

12

9

ห้วยฮะ

 ต.เมืองปาย อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน

5

10

เลอตอ

 ต.แม่ตื่น อ.แม่ระมาด จ.ตาก

13

11

แม่ระมีดหลวง

 ต.อมก๋อย อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่

8