โครงการหลวงกับงานพัฒนาด้านปศุสัตว์บนพื้นที่สูง

 
        การพัฒนาด้านการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่โครงการหลวงเริ่มต้นเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราช
ดำเนินเยี่ยมหมู่บ้านต่างๆ บนพื้นที่สูง และได้มีการนำสัตว์เลี้ยงพันธุ์ดี ได้แก่ กระบือ สุกร ไก่ และแกะ ไปพระราช
ทานให้ชาวบ้านในหลายหมู่บ้านด้วยกัน ต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งโครงการพระบรมราชานุเคราะห์ชาวเขาขึ้นในปี พ.ศ.
2512 เพื่อแก้ปัญหาการทำไร่เลื่อนลอย และการปลูกฝิ่นของชาวเขา ทีมงานอาสาสมัครซึ่งนำโดย รศ. สังเวียน
โพธิ์ศรี (ขณะดำรงตำแหน่งหัวหน้าสถานีวิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์เชียงใหม่) ได้ออกไปติดตามให้คำแนะนำด้านการ
จัดการการเลี้ยงดูอย่างต่อเนื่อง และอาจารย์อีกท่านหนึ่งซึ่งมีบทบาทสำคัญมากในยุคต้นๆ ของโครงการหลวงคือ
ศาสตราจารย์ ม.ร.ว. ชวนิศนดากร วรวรรณ จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ซึ่งได้เป็นผู้ริเริ่มงานวิจัยและทดสอบ
ด้านปศุสัตว์ที่สถานีเกษตรหลวงอ่างข่าง ได้แก่การทดสอบการเลี้ยงแกะบนที่สูง การเลี้ยงสุกร ไก่ และห่าน เป็นต้น
หลังจากนั้นในช่วงตั้งแต่ปี พ.ศ. 2530 เป็นต้นมา โครงการหลวงได้รับการสนับสนุนสัตว์เลี้ยงพันธุ์ดีจากหน่วย
งานราชการ และองค์กรต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ ได้แก่ ไก่เบรส (Bresse) จากประเทศฝรั่งเศส สุกรพันธุ์เปีย
แตรง (Pietrain) จากประเทศเบลเยี่ยม สุกรลูกผสม กวาง แพะนม และควายนม จากกรมปศุสัตว์ แพะนม สุกร
พันธุ์เหมยซาน และกระต่ายพันธุ์เนื้อ จากองค์การ Heifer International (Thailand) นกกระจอกเทศ แพะ
เนื้อพันธุ์บอร์ (Boer) และไก่บ้านสีทอง จากบริษัทเครือเจริญโภคภัณฑ์ จำกัด เพื่อส่งเสริมให้แก่เกษตรกรไว้เป็น
แหล่งอาหาร และจำหน่ายเป็นรายได้เสริม ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 เมื่อตั้งเป็นมูลนิธิโครงการหลวง การวิจัยด้านปศุ
สัตว์ได้เริ่มต้นขึ้นโดยนักวิจัยจากกรมปศุสัตว์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ และมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ภายใต้การสนับสนุน
ทุนโครงการวิจัยต่างๆ จากฝ่ายวิจัยมูลนิธิโครงการหลวง ทำให้ได้ข้อมูลด้านการจัดการเลี้ยงดู ด้านพันธุ์สัตว์ที่เหมาะ
สมต่อพื้นที่สูง เช่น พันธุ์ไก่ชี้ฟ้า ฟ้าหลวง และแม่ฮ่องสอน พันธุ์หมูพื้นเมืองและลูกผสม การเลี้ยงไก้ฟ้า กระต่าย
แพะนม และควายนม ตลอดจนการศึกษาด้านผลิตภัณฑ์ และการแปรรูปผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์ชนิดต่างๆ และได้
ขยายผลของงานวิจัยไปสู่เกษตรกร เช่น การส่งเสริมการเลี้ยงไก่เบรส ไก่ฟ้าคอแหวน กระต่าย เพื่อนำเนื้อออก
จำหน่ายสู่ตลาด ซึ่งส่วนใหญ่เป็นร้านอาหารยุโรป สำหรับเนื้อกระต่ายบางส่วนได้มีการนำมาแปรรูปเป็นไส้กรอก
กุนเชียง ไส้อั่ว และกระต่ายอบรมควัน รวมทั้งไก่เบรสอบรมควัน ในส่วนของนมที่ได้จากแพะนมและควายนม ได้
นำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น นมแพะพาสเจอร์ไรท์ ส่วนนมควายจะนำมาแปรรูปเป็น Mozzarella
cheese Feta cheese และ yogurt รสต่างๆ นอกจากนี้กรมปศุสัตว์ยังได้สนับสนุนงบประมาณในการส่งเสริม
และสาธิตการเลี้ยงสัตว์แก่เกษตรกรมาอย่างต่อเนื่อง ในส่วนของสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง(องค์การมหาชน)
ได้มีบทบาทในการสนับสนุนงานต่างๆ ของโครงการหลวง ทั้งในด้านการวิจัย การสนับสนุนทุนวิจัย การสนับสนุน
ด้านวิชาการและบุคคลากรที่มีความรู้ความชำนาญ ร่วมพัฒนางานด้านปศุสัตว์ในพื้นที่โครงการหลวงและโครงการ
ขยายผลโครงการหลวงต่างๆ เพื่อให้สามารถเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ด้านการเลี้ยงสัตว์แก่เกษตรกรในพื้นที่และผู้ที่
สนใจ นำไปปรับใช้เพื่อพัฒนาการเลี้ยงสัตว์ของเกษตรกรให้ได้รับประโยชน์ทั้งด้านการเลี้ยงเพื่อเป็นแหล่งอาหาร
โปรตีน และจำหน่ายเป็นรายได้เสริม ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรบนพื้นที่สูงต่อไป

ขอขอบคุณรูปภาพจาก:
www.dld.go.th
www.thaibiodiversity.org

-----------------------------------------------

สุคีพ ไชยมณี  /เรียบเรียบ